NIEUWE KEIZERSGRACHT 58

Naar het overzicht

Naar Nwe Kgracht 56

Naar Nwe Kgracht 60 meer->

DE JOODSE RAAD

Hoofdkantoor Nwe Kgracht 58
meer->

Van 02-1941 tot 09-1943 meer->

De Joodse Raad.

Kantoor Joodse Raad open
meer->

Bekendmakingen in het

Joodsch Weekblad meer->

FOTO'S

Het Fatale Dilemma

Documentaire van Willy Lindwer

meer->

Walter Süskind film meer->

Over het pand meer->

NIEUWE KEIZERSGRACHT 58

In dit pand woonde in februari 1941 de concierge van de Joodse Raad en zijn echtgenote, die de oorlog niet overleefde.

Elisabeth Zeelander
28 juni 1906 - Auschwitz, 06 maart 1944 - 38 jaar

Klik links op de pagina en lees meer over dit pand en de Joodsche Raad.

DE JOODSE RAAD

Op Nieuwe Keizersgracht 58 werd op last van de bezetter vanaf februari 1941 de zetel van de Joodse Raad gevestigd.

Tot september 1943 toen de Joodse Raad werd ontbonden en degenen die nog in Amsterdam waren, ook naar Westerbork werden getransporteerd.

Met deze heel korte inleiding kaarten we aan dat dit pand een bijzonder dramatische en treurige geschiedenis heeft. Voor velen die de oorlog meemaakten is sindsdien de Nieuwe Keizersgracht een beladen straat geworden.

Er is heel veel over de Joodse Raad geschreven. En wij vinden het als bewoners en niet speciaal deskundig op dit gebied, moeilijk en eigenlijk niet tot onze competentie behoren hier in een kort bestek dit afschuwelijke onderdeel van de oorlogs-geschiedenis op onze Nieuwe Keizersgracht, te beschrijven.

Hier staat een aantal teksten met bronvermelding op de site. Kijk ook bij de Hollandsche Schouwburg en het Verzetsmuseum

De Joodsche Raad was een op last van de Duitse bezetter in februari 1941 in het leven geroepen Joodse organisatie die de Joodse gemeenschap in Nederland moest besturen.

Opgericht als 'Joodse Raad voor Amsterdam' kreeg de raad als snel de bevoegdheid over geheel Joods Nederland.
Via deze raad gaf de bezetter bevelen door aan de Joodse gemeenschap en haar leiders. De Joodsche Raad werd zo het doorgeefluik van de anti-Joodse maatregelen.

De raad beëindigde zijn werkzaamheden eind september 1943. Toen in de nacht van 29 september 1943 de leiding van de Joodsche Raad, met hun aanhang van familie, vrienden en betrekkingen naar het concentratiekamp Westerbork werden afgevoerd, hield de raad de facto op te bestaan.

Later, in Westerbork, werden Asscher en Cohen geïnformeerd door Aus der Fünten (Hauptsturmführer-SS en belast met de dagelijkse leiding over de Zentralstelle für jüdische Auswanderung) en de Westerborkse kampcommandant Gemmeker, dat de Joodsche Raad had opgehouden te bestaan.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft de Joodsche Eereraad uitgesproken: 'dat de voorzitters van de Joodse Raad gefaald hebben in een wereld, die zelf in gebreke is gebleven'.

"De Joodsche Raad heeft gecollaboreerd met de Duitse bezettingsmacht. Daarmee dragen de leden van de raad medeverantwoordelijkheid voor het verschrikkelijke lot van de Nederlandse Joden. Ter verzachting van dit oordeel zou kunnen worden aangevoerd dat ook zonder de medewerking van de Joodsche Raad het barbaarse lot van de 140.000 Nederlandse Joden niet wezenlijk anders zou zijn geweest. "
Niet iedereen denkt gelijk over het bestaan van de Joodsche Raad. Waren er geldige redenen hiervoor? Kon haar bestaan gerechtvaardigd worden?

Sommigen tonen begrip voor haar bestaan terwijl anderen de Raad en de medewerking van de leden daaraan ronduit veroordelen. Op 11 November 1947 schrijft de bekende overleden Marxist en overtuigd Zionist Sam de Wolff in het weekblad 'De vlam' het volgende oordeel over de voorzitters van de Joodse Raad:

"Er zijn, geloof ik, weinig Joden in Nederland geweest, die zulk een scherpe veroordeling van de tactiek van Asscher en Cohen publiekelijk hebben uitgesproken als schrijver dezes. Maar om Asscher en Cohen thans voor de Nederlandse rechter te brengen, is geen recht, maar onrecht. En juist de scherpe bewoordingen, waarin ik hun optreden in de jaren der bezetting 1940-1943 als verderfelijk beoordeelde, sluiten tevens het bewijs in zich van de onrechtmatigheid, hun daden door de Nederlandse strafrechters te laten beoordelen. Want onjuist is het, dat zij 'collaborateurs' zijn geweest."

De Wolff komt tot de conclusie: "er was geen andere organisatie, "en daarom moest de Joodse Raad in al zijn lelijkheid ontstaan," waarna hij besluit: "Voor de collectieve 'schuld' mogen Asscher en Cohen niet veroordeeld worden. Over de speciaal Joodse schuld kan de Nederlandse strafrechter niet oordelen. Dit oordeel mag alleen door het Joodse volk worden geveld. En ik geloof, dat het oudste volk der historie geen strafoordeel meer zal verlangen over hen, wier vreselijk falen door de geschiedenis is berecht. Jegens die twee, door de historie berechten, spreekt dit volk schijnbaar het zachtste, maar objectief het pijnlijkste antwoord: Wij richten niet." Het is niettemin niet zo eenvoudig een oordeel over het functioneren van de Joodse Raad te geven.

Dit artikel is gepubliceerd op deze website.

Bronnen:
www.joodscheraadenschede.nl: De Joodse Raad in Enschede pleegde wel verzet en met resultaat.

www.cympm.com Het drama van Abraham Asscher en David Cohen.

Tijdens de Dag van de Amsterdamse Geschiedenis (DAG), 6 juni 2010, was bij hoge uitzondering het voormalige hoofdkantoor van de Joodse Raad open voor publiek.

In het kantoor aan de Nieuwe Keizersgracht vertelden Johannes Houwink ten Cate, hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies aan de UvA en Frans Smits, hoofdredacteur van het Historisch Nieuwsblad, over de tragische geschiedenis van de Joodse Raad.

'De Joodse Raad werd tijdens de bezetting door de Duitsers ingesteld om de deportatie van de Amsterdamse Joden te vergemakkelijken. Hartverscheurende taferelen hebben bij het hoofdkantoor van de Joodse Raad plaatsgevonden, zegt Houwink ten Cate. Toen in juli 1942 onder de Joodse Amsterdammers bekend werd dat de Joodse Raad tijdelijke vrijstellingen voor de deportatie naar het oosten verstrekte, verzamelde op de Nieuwe Keizersgracht zich een menigte wanhopige mensen. De bereden politie stond tot aan het Waterlooplein om de massa in bedwang te houden.’

Meer op de website van het Historisch Nieuwsblad

In het Joodsch Weekblad publiceerde de Joodsche Raad informatie over de meest vreselijke dingen.

Hierbij een afbeelding van de krant op het moment dat de Raad op de Nieuwe Keizersgracht werd gehuisvest, dat was op 25 okt. 1941. Meer artikelen zullen volgen.

Foto: Geen brieven meesturen. Een voorbeeld van de hartbrekende mededelingen waarmee het Joodsch Weekblad vol stond.

Foto: Een advertentie voor Dekenplaatjes.
Ter voorbereiding van het vertrek, waar joden allemaal rekening mee moesten houden, stonden de rugzakjes met de hoogstnodige bagage meestal al lang klaar. (Advertentie uit Joodsch Weekblad)

FOTO'S

Documentaire
over de Joodsche Raad

Willy Lindwer

Op internet is een klein deel van deze documentaire te bekijken. Klik op de bovenstaande link.

Recentelijk, in 2011, heeft de film: Walter Süskind,de werkwijze en de positie van de Joodse Raad beeldend 'uitgelegd' aan de vele bezoekers van de bioscopen.

Daarin is op een populaire, maar indringende wijze weergegeven hoe de (on)mogelijke taakopvatting van de Joodse Raad was en de dilemma's waar Süskind (werkend voor de Joodse Raad) als directeur van de Hollandsche Schouwburg voor stond.
Kiezen voor wie als eersten moeten worden doorgestuurd naar Westerbork. Onmogelijk!

Walter Süskind wist ongeveer 1000 kinderen te redden van deportatie, met medewerking van het verzet, de creche e.a. Wij, bewoners van de Nieuwe Keizersgracht, weten natuurlijk dat Süskind met een brug, over de Nieuwe Herengracht bij de Amstel, wordt herdacht.

Sim Josephus Jitta

De geschiedenis van dit pand is op de website Joods Amsterdam vanaf de bouw beschreven. Nummer 58, een dubbel grachtenpand, werd gebouwd op de twee kavels die in 1723/1724 werden aangekocht door Benjamin Nunes Henriques, een van de financiers van de VOC.

Later woonde de bekende familie Sim Josephus Jitta in het pand vanaf 1 juni 1853. Het is een mooi pand, aan de rand van de oude Jodenwijk, in een deel waar voorheen de rijke en vooraanstaande Sefardische Joden woonde. Lees verder op de website van Joods Amsterdam.